Martxoak 8: gure errealitate historikoari buruzko hainbat ohar

Gure hemeroteka kontsultatu dugu, eta sorpresa bat baino gehiago hartu dugu gure errealitate kooperatiboan emakumeak duen presentziaren tratamendua dela eta.

Askotan aipatu izan da printzipio hori: “Kooperatiben filosofia fundazionalak sektore eta pertsonen parte-hartzea bultzatu zuen. Elkarte-mugimendu honetan, protagonista pertsona da; beraz, emakumea ere bai”.

Gure aldizkariaren azterketa historikoa

Merezi du gure hemeroteka kontsultatzea eta historian zehar TU Lankiden argitaratu ditugun artikulu asko gogoratzea. Apunte gisa, hauek jaso ditugu:

1--      Iraila 1962. “Igualitarismo”

Cooperación izeneko aldizkarian, azalean “Igualitarismoa” gaia aztertzen da. Bertan, “Demokrazia kooperatibista” izeneko testu bat dago, eta “Pentsarazten duten gauzak” epigrafeko atal bat nabarmentzen du. Bertan, hau agertzen da:

"Espainian berriki egin den inkesta batek datu hauek ematen dizkigu:

Espainian 20.000 emakume-ile-apaindegi daude. 100.000 familia baino gehiago bizi dira negozio horretatik. Ile-apainketako gastuak, astean, 200 milioi pezeta inguru dira. Buru politak, eta agian konkorrak, berea baino garestiagoak dira".

2-      Urria 1962. “Desigualdades naturales”

Lankidetza izeneko aldizkarian, azalean “Desberdintasun naturalak” gaia aztertzen da. Azalean bertan jasotzen denez, “emakumeak gizateria erdia dira, eta emakumeen kultura- eta lanbide-sustapena gero eta eragin handiagoa izatera bideratuta dago”.

Era berean, bitxia da nola, etxekoandre anonimo horien omenez, hilero egiten zuten lana pezetatan baloratzen den. Hala, kalkuluen arabera, haurrak zaintzeagatik, hilean 60 ordu ematen zituzten, 1.500 pezetako kostuarekin. Eta horrela jarraitzen da etxeko jantziekin, etxea garbitu eta konpontzearekin, erosketak egitearekin…

3-      Uztaila 1978. “Consideraciones sobre la falta de participación de la mujer”

Aldizkariak T.U. izena zuen. Lankide (Trabajo y Unión) eta azaleko gaia “Lanerako eskubidea” izan zen. Euskal ekonomiaren egoerari eta ikuspegiei buruzko hainbat aipamen egin ondoren, “Kooperatibistaren plaza” atalean, “Emakumearen parte-hartze ezari buruzko gogoetak” izeneko artikulua jaso da, Ulgor-eko bazkide batek sinatua. Kooperatiben Batzar Nagusietan emakumeen parte-hartzea eta eginkizuna aipatzen ditu.

4-      Maiatza 1980. “Emakumeak eta Auzo Lagun”

“Kooperatibistaren plaza” atalean, “Emakumeak eta Auzo Lagun” artikulua jaso da, Rufina Olasagastik sinatua. Artikulu horretan, besteak beste, honako hau dio: “gizarte askotan gizonek eta emakumeek duten portaerari buruz egindako behaketek, mundu osoan antzeko izaera dutela ikusita…”. Eta portaera desberdineko kasuak aipatzen ditu. Era berean, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunak zerrendatzen dituen taula bat sartu du, adibidez, agresibitatea, adimena, anbizioa…

5-      Martxoa 1989. En portada: “La mujer”

Bitxikeria gisa, honela irakur dezakegu: “Mendebaldeko kulturan emakumea gizakiaren mende jartzearen errua argi dago grekoetatik datorrela. Aristotelesek esaten zuen emakumea “gizonaren iratxo huts bat” zela".

Garai hartan, “Taldean, emakumearen egoerak honako datu hauek ematen ditu: bazkideen %25,9 emakumeak dira. Bazkideen batez besteko indizea 1,720 da; emakumeena, berriz, 1,4 (%20 gutxiago)”.

6-      Maiatza 1995. En portada: “Mujeres cooperativistas”

Zenbait datu eta aldarrikapen eman ziren, hala nola “emakumea lanean hastea gainditutzat har dezakegun arren, oraindik ere diskriminazioa dago erantzukizuneko postuetara igotzeko egoeran, batez ere industrian”.

Datuak esanguratsuak ziren: bazkideen %32 emakumeak ziren; 1989an, berriz, %26; bazkide-kolektiboaren batez besteko indizea 1,8koa da; gizonena, 1,97; emakumeena, berriz, 1,45; zuzendaritza-postuetan emakumearen presentzia oraindik hutsala da.

7-      Uztaila 1998. Tema de portada: “Las mujeres de los primeros cooperativistas”

Zenbaki honetan, historia egin zuten emakumeak aintzatetsi eta eskertu ziren, bai kooperatiba batzuen sortzaileen parte gisa, bai “zergen arloko lehen kooperatibistek beste edozein dedikazioren gainetik enpresa-kudeaketari lehentasuna ematea” ahalbidetu zutelako.

8-      Apirila 2000. En portada: “Mujeres directivas”

El tema de portada aglutinó en una mesa redonda a cuatro mujeres con puestos de responsabilidad relataron su experiencia profesional y su particular visión de la realidad cooperativa. Se recogían opiniones como “como gerente que soy, creo que nuestra labor debe ser la de conducir adecuadamente al conjunto de personas que forman la empresa para conseguir no solo la satisfacción empresarial, sino también la personal y para ello, las mujeres tenemos una sensibilidad que nos distingue”.

9-      Uztaila 2006. En portada: “Objetivo: Igualdad de género”

Zenbaki horretan, halaber, mahai-inguru bat argitaratu zen, zuzendaritzako emakumeei, prestakuntzari eta errealitate soziokulturalari buruz hitz egin zuten bost emakumeren parte-hartzearekin, bai eta emakume ama, zaintzaile… alderdiari buruz ere.

Hona hemen zenbait iritzi: “egia da ezin dela orokortu, baina emakume ama batek plangintza eta antolaketa gehiago emango dizkio enpresari, bizitza pribatuak ere horrela izaten erakusten baitu. Emakumeok hurbiltasun handiagoa ematen dugu, giza harreman handiagoa”; “gazteek uste dute berdintasun osoz bizi direla, nahiz eta lan-mundura sartzen direnean eremu horretan oraindik ez direla berdinak ikusten duten”.

10- Ondorengo artikuluak

Duela gutxi, artikulu asko izan dira gaiarekin zerikusia dutenak. Eta ez paperean bakarrik, baita web orrian ere, feminismoarekin eta emakumearekin lotutako artikulu asko izan dira. Hona hemen adibide batzuk:

STEM eta emakumea

Birpentsatzea, genero ikuspegia kontuan hartuta

Hausnarketa: Emakume eta Neska Zientzialarien Nazioarteko Eguna

Abenduaren 27an eta 28an Emakumeen XIV. Futbol Txapelketa Arizmendiren eskutik

Laboral Kutxak "Lidergo partekatu baterantz" proiektua garatu du

Kooperatibak eta Martxoak 8

Komunikaldia jardunaldian kirola, komunikabideak eta generoa aztergai

...

2020ko datuei dagokionez, hauek dira momentuko datuak:

MONDRAGONeko enpleguaren %49 emakumeak dira (%47,6 EAEn)

Zuzendaritza-kontseiluetako pertsonen %28,9 emakumeak dira (%21,0 EAEn)

Zuzendaritza Kontseiluetako pertsonen %27,4 emakumeak dira.