“Oso harro nago kooperatibista konprometituen talde honetan parte hartu izanaz”

47 urteko ibilbide profesionala kooperatibetan egin du. Ia guztiak 15 urteko tarteetan banatuta; azken 15 urteak Laboral Kutxan, entitateko lehendakaritzan. Esperientzia kooperatiboaren zale amorratua, utopikoa eta oinak lurrean dituena. Lasaia, baritono-ahotsekoa eta prosodia inbidiagarria duena. Aro berri bati ekin dio, bere jatorrira itzultzeko eta beste arte batzuk lantzeko, hala nola irakurketa, musika, pintura, modelajea… eta naturarekiko lotura.

Eskerrik asko elkarrizketa hau emateagatik. Ez duzu asko eman zure ibilbidean zehar, ezta?

Egia da, ez dut asko eman, eta hori ez dator bat parte hartu dudan hitzaldi eta foro ugariekin; izan ere, gehiago interesatzen zait esateko zerbait dudan pertsonekin harreman zuzena izatea. Elkarrizketa bat beti da hotza eta ez du elkarrekintzarako biderik ematen, kontaktu zuzenetan gusturago sentitzen naiz.

Gainera, gipuzkoar ona naizenez, gauzak esan baino egin egin behar direla pentsatzen dutenetakoa naiz, egiteak berak bakarrik esaten duelako.

Eta zein aldarterekin amaitzen duzu zure ibilbide profesionala?

Zalantzarik gabe, bizitza profesional oso bizia izan da, pasio eta ardura handiz bizi izan dut, eta aldarte desberdin askotan ibiltzea egokitu zait. Labur bada ere, nire oraingo aldartea egin dudanarekiko eta egin ez dudanarekiko gogobetetasuna da. Erantzukizun handiko lanpostuetan egin beharrekoa eta egin daitekeena egin behar da, eta batzuetan eutsi egin behar zaio, eta ez norberak nahiko lukeena egin. Hartzen diren erabakietan, beti kontuan izan behar da norberaren ikuspegi eta asmo profesionaletatik harago badagoela erronkekin lerrokatu eta motibatu eta inplikatu behar diren pertsonen erakunde bat, eta ez da beti zuzena zure ideiak aurrera eramaten saiatzea hori kontuan hartu gabe.

“Gaur egun, Estatuko hamaikagarren entitatea gara aktibo-bolumenagatik, liderrak kaudimenean eta likidezian eta errentagarritasun oso handiarekin”

Profesional gisa emandako 47 urteen balantzea egiterakoan, zerekin geratzen zara? Esan hiru gauza.

Lehenengoa eta garrantzitsuena, Esperientzia Kooperatibo honetan parte hartu izana da: bakarra, errepikaezina, ilusionagarria, miretsia (batzuetan kanpotarrengatik, parte hartzen dugunengatik baino gehiago). Oso harro nago horretaz, eta merezi du bizitza profesionala eskaintzea. Nire kasuan, ez bakarrik profesionala, 17 urte nituela hasi bainintzen lanean, eta esan nezake nire bizitza biologikoa bat datorrela nire bizitza profesionalarekin, eta profesional eta pertsona naizena oso baldintzatuta eta moldatuta dagoela esperientzia horren eta haren balioen bizipenarekin.

Bigarrenik, pozik geratzen naiz nire ekintzak eta erabakiak, baita egoera zailenetan ere, gure Esperientzia Kooperatibotik sortutako printzipioek eta balioek gidatu dituztelako beti. Inoiz ez diet uko egin, jakitun bainaiz hainbeste erantzukizun duen lanpostu batean zaudenean, arrakastak baino gehiago, porroten erantzuleak garela, arrakastak beti kolektiboak baitira.

Hirugarrenik, nire bizitza profesionaletik hainbat eta hainbat pertsonarekin geratzen naiz, zeinekin atsekabeak eta pozak, erronkak eta ilusioak, une onak eta txarrak partekatu ditudan, horietako asko oso lagun onak dira. Eta baita nire bizitza profesionalean parte hartu dudan kooperatibetako pertsonengandik sentitu dudan errespetuarekin eta konfiantzarekin eta maitasunkeinuekin ere.

“Kooperatibismoa jarrera bat da”

Beti kooperatiba proiektuei lotuta (Scoiner, Aurki, Ulma, Ikerlan, MU, LK, LagunAro). Kasualitatez edo nahita? Zer du hainbeste harrapatzen duen kooperatibismo horrek?

Nerabezarotik naiz kooperatibista, Hernaniko (Gipuzkoa) kooperatiba batean hasi bainintzen bizitza profesionalean, maisutza industrialeko ikasketak egiten eta ikasketak lanarekin uztartzen. Kooperatiben munduan une sozial oso “berezi” batean sartu nintzen. 17 urte bete berriak nituen, eta garai hartako nerabe askok bezala, kezka sozial ugari, askatasun irrika handia eta etorkizunak ekarriko zigunaren inguruko kezka sendoa. Diktadura batean bizi ginen.

1976an hasi nintzen Scoinerren, gero Eskola etorri zen eta han, ikasteaz gain, harreman zuzena izan nuen Arizmendiarrietaren obrarekin: Eskola bera, Euskadiko Kutxa, LagunAro, Ikerlan… Berehala jakin nuen proiektu honetan parte hartu nahi nuela.

Ni ez nintzen kooperatibista jaio, inguruneak, esperientziaren zentzuak, gizarte behartsuarentzat zuen garrantziak, printzipio eta balio kooperatiboen bizipenak liluratu ninduen. Kooperatibista bihurtu nintzen, bere balioak biziz eta bere asmoaren parte sentituz. Nire bizitza profesionalean zehar Sozietate Anonimoetan sartzeko aukera izan dut, baina ez dut inoiz ustezko beste abantaila batzuk justifikatzen dituen helbururik aurkitu.

Hitz egidazu Esperientzia Kooperatiboaz. Etorkizuneko eredua dela uste duzu?

Ez nuke eredu gisa definituko, uste dut batez ere erreferente bat dela, gizarte gisa izan ditugun, gaur egun ditugun eta, zalantzarik gabe, etorkizunean izango ditugun erronkei erantzuteko modu bat. Eredu batek homogeneizatzeko joera du, eta erreferente batek helburu komun baterantz bideratzeko balio behar du, printzipio eta balio partekatu batzuekin. Ez dago modu bakar bat helburu horri erantzuteko.

Etorkizunik duen? Arrasateko Esperientzia Kooperatiboa utopia gisa kalifikatu izan da askotan, eta utopia bi elementurekin definitzen da: oso zaila dirudien gauza desiragarria eta etorkizunean giza ongiaren aldeko ezaugarriak izango dituen gizarte baten irudikapen irudimentsua. Gure esperientzia kooperatiboak etorkizuna izango du etorkizun hori eraikitzeko gai garen heinean, eta hau ez da eredu bat, jarrera bat baizik.

Alderdi pragmatikoenean, enpresa-eredu bat bera ere ezin da eraiki porrot ekonomikotik abiatuta, nahiz eta oso utopikoa eta idealista izan. Gure erronkarik handiena lehiakorrak izaten jarraitzea da, gure printzipio eta balioei uko egin gabe.

Etorkizun hurbilean, gure kooperatiben lehiakortasunaren erronkak izango dira ezagutza, gure pertsonek garatzen duten talentua, egungo gaitasunen garapenaeta, batez ere, talentua gure erakundeetara atxikitu eta erakartzea. Eta ziur nago gureak bezalako erakundeak, printzipio eta balioekin eta xedearen zentzu argiarekin, erakargarriak direla talentua atxikitzeari eta erakartzeari buruz hitz egiten dugunean.

Bada beste modu bat. Indar handiagoz aldarrikatu behar da?

Nik uste dut hori ez dela errebindikazioetatik etorriko, bestela jokatuko duela, gure printzipio eta balio kooperatiboen arabera, lehen esan dizudan bezala “gauzak ez dira esaten, egin egiten dira, gauzak egiteak berak bakarrik esaten duelako”.

“Laboral Kutxak gauza handiak egingo ditu”

Musikari dagokionez, Burning talde mitikoa parafraseatuz: zer egiten du zu bezalako ingeniari batek honelako leku batean –Laboral Kutxa–? Zer abentura motaren bila etorri zara?

Nik ere askotan egin dut galdera hori. Bokaziodun ingeniaria naiz, diseinu arlokoa, oso gaztetatik erakarri bainaute irudimenak, sormenak eta ezagutza tekniko eta zientifikotik sortzen diren makinek.

Nire lehen urte profesionalak diziplina horretan eman nituen eta izugarri gozatu nituen. Gero, kudeaketara pasatzeko aukera izan nuen. ULMA Packagingeko zuzendari nagusi karguak aukera eman zidan teknikaren fruitu hori negozio lehiakor bihur zezaketen enpresako aldagai guztiez arduratzeko eta hura hazten laguntzeko. Ia 15 urte zoragarri izan ziren sormenak beste aplikazio-eremu batzuk ere badituela irakatsi zidatenak, makinetatik harago. Ingeniaria kudeatzaile bihurtzen ari zen, eta gozamenerako eta errealizazio pertsonalerako beste esparru batzuk ere aurkitu nituen. ULMA Taldeko zuzendari nagusi gisa eman nituen zortzi urteek erakunde konplexuetan kudeaketa-trebetasunak garatzeko aukera eman zidatela uste dut, eta horretan ari nintzen Laboral Kutxako lehendakaritza hartzeko nigan pentsatu zutenean. Lehen ezustearen ondoren, eta askotan galdetu zidatenean zer egingo zuen nik bezalako tipo batek finantza- sektorean, pentsatu nuen Taldeak Arrasateko Esperientzia Kooperatiboaren ikono den erakunde baten buru izateko nigan jarri zuen konfiantza nire gain hartu behar nuen erantzukizuna zela, eta horri ekin diot buru-belarri azken 15 urteetan.

“Sinetsita nago Laboral Kutxak gauza handiak egingo dituela, jaiotzetik lagun duen asmo noble batek eta pertsona konprometitu, solidario eta profesional handien kolektibo batek gidatuta”

Zer balantze egiten duzu lehendakaritzan egon zaren urteez? Pozik?

Oso pozik nago. Oso urte gogorrak eta zailak egokitu zaizkit, finantza- sektoreak bere historian jasan duen krisi handienari aurre egin behar izan diogu. Izan ere, erakunde, banku eta aurrezki-kutxa desagertu egin dira edo bat egin behar izan dute. Laboral Kutxa, krisi hau gainditzeaz gain, oso indartuta eta gure eredu kooperatiboari uko egin gabe atera da krisitik.

Krisiaren eta sektorea birmoldatzeko eta berregituratzeko prozesuaren aurretik, finantza-erakundeen rankingean gure posizioa ez zen agertzen lehenengo 50en artean. Gaur egun, Estatuko hamaikagarren entitatea gara aktiboen bolumenari, kaudimenari eta likideziari dagokienez, eta errentagarritasun oso nabarmena dugu.

Hauek dira lorpenak, baina poz handia eman dit nola lortu dugun ikusita. Talde-lana izan da, eta erakundeko pertsonek aparteko taldelana egin dute, profesionaltasunez, gure entitateak kooperatiben mundurako ordezkatzen duen konpromisoaren eta erantzukizunaren mailan. Oso harro nago kooperatibista konprometituen talde honetan parte hartu izanaz.

Nola ikusten duzu etorkizuneko Laboral Kutxa hainbeste erronkaren eraginpean – digitalizazioa, talentua, klima-aldaketa, erregulazioa, gizarte- ekintza… –?

Konbentzituta nago eta uste osoa dut Laboral Kutxak gauza handiak egingo dituela, jaio zenetik lagun duen asmo noble batek eta pertsona konprometitu, solidario eta profesional handien kolektibo batek gidatzen dutela.

Taldeko gainerako kooperatibek bezala, erronka berri eta zailei aurre egin beharko die, egunero proban jartzen zaituen ingurune lehiakor batean. Baina horixe egiten ari da duela ia 65 urtetik hona.

Pertsonala

“Nire egitekoen zerrenda oso luzea da”

Zer iruditzen zaizu erretiroarena? Nola egingo diozu aurre etapa berriari?

Erretiroa nire bizitzako aldi oso atsegina izatea espero dut, inguruan dudan guztiaz, familiaz, lagunez, naturaz… gozatu ahal izateko, zaletasunak berreskuratzeko eta egitekoen zerrenda luze hori murrizten joateko, bizitza profesional bizi batean zehar pilatzen joan naizena eta, nire kasuan, oso luzea dela ziurta diezazukedana.

Zure lan-jarduera alde batera utzita, hitz egidazu hurbileneko Txominez: zer zaletasun praktikatzen dituzun, zer irakurtzen duzun, zer entzuten duzun, zerk dibertitzen zaituen, zerk hunkitzen zaituen…

Bada, erretiroaren data hurbiltzen ari den heinean, kezkatzen hasia naiz nire zaletasun guztiak askatzeko astia izango ote dudan, beldur naiz lanean bezain aktibo jarraituko ote dudan… baina oraingoan nire inguruan.

Bidaiatzea asko gustatzen zait, eta nire ibilbide profesionalean zehar herrialde eta kontinente ezberdinetako pertsona asko ezagutu ditut; asko lagunak dira, eta gustatuko litzaidake haiek bisitatzea eta haiekin lan-girotik kanpo gozatzea. Irakurtzea gustatzen zait, nobela garaikidea eta historikoa (liburu asko biltzen ditut itxaronzerrendan), musika ere gustatzen zait, opera eta musika klasikoaz gozatzen dut – nire alaba Helene sopranoa da, eta hunkitu egiten nau abesten entzuteak, bere jarraitzaile nagusi bihurtuko naiz –, baina baita talentuz konposatuta eta interpretatuta dagoen musika mota guztiez ere. Beti gustatu izan zait kirola egitea, eta olinpiada baterako jada ez banago ere, nire egoera berrian ere lehentasuna eman nahi diot: bizikleta, mendi-ibilaldiak… Besteak beste, modelismoa egiten jarraituko dut (beti erlaxatu nau eta deskonektatzen lagundu dit), eta gaztetan alde batera utzi nuen zaletasunari berriro heltzea espero dut.

Zure etorkizun hurbilerako titularra?

Gogoratzeko moduko egunak izatea denak!

Horrela izan dadila Txomin.

Eskerrik asko guztioi eta eman didazuen guztiagatik. Ondo ibili!