“Gure helburua da ahalik eta behin betiko birkokatze gehien lortzea”

Udalaitz S. Coop. 2015eko urtarrilaren 1ean sortu zen, Fagor Etxetresna Elektrikoen konkurtso prozesuaren ondoren. Ordutik, bazkideen birkokapenak eta dagozkien prestazioak kudeatzen dituen barne enpleguko bulego gisa funtzionatzen du.

2015ean martxan jarri zenetik, Udalaitzeko enplegu bulegoa oso erakunde garrantzitsua izan da likidatutako kooperatibetatik etorritako ehunka pertsonarentzat. Janirerekin hitz egin dugu orain arte egindako lanaz eta etorkizuna nola bideratzen den azaltzeko.

Udalaitzeko bazkideak zein kooperatibatatik datoz?

Horiek guztiak Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan desegindako kooperatibetatik datoz. Profil gehienak industrialak dira, baina urte hauetan guztietan sektore eta arlo askotako pertsonak sartu dira. 2015etik, Udalaitzeko bazkideak Fagor Etxetresnak, Hometek, Ibai, Eko3R, Fagor Grupo Mueble, Cisidel, Consonni, Alkargo, Urssa eta Goiti enpresetatik datoz.

Zein da egungo argazkia soberakinen kudeaketari dagokionez?

Fagor Etxetresnak itxi zenetik (ia 2.000 bazkide zeuden langabezian), gaur egun (2024ko apirilaren 30a) 503 bazkidek osatzen dute Udalaitz. Kolektiboaren ia % 70 Gipuzkoan dago, Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Oñatiko eremu geografikoan. Oro har, birkokapenak Bizkaian, Araban, Gipuzkoan eta Nafarroan egiten dira, LagunAro eta MONDRAGON Korporazioaren eremuko 40 kooperatiba baino gehiagotan. Profil industrialak dira gure kolektiboan nabarmentzen direnak, baina kooperatiben aniztasuna dela eta, birkokapenetarako profil anitzen estaldurari heltzen diogu (zerbitzuak, industria, finantzak, administrazioa, ekoizpena, ingelesa, komertziala…).

Zenbat denboraz du langabezian dagoen pertsona batek Udalaitzen babesa?

Kooperatiba bateko bazkide bat desegiten ari den kooperatiba batetik datorren egiturazko langabezia egoeran sartzen denean, birkokatzen ez bada, une horretan 24 hilabeteko langabeziako aplikazio bat esleitzen zaio. Gainera, pertsona horrek 6 hilabete edo gutxiago badauzka langabezian kontsumitu gabe, mekanismo bat aktibatzen da. Mekanismo horrek langabezia suspertzeko aukera ematen du, benetako birkokapeneko hiru orduko langabezia prestazio erantsia emanez, gehienez ere sei hilabeteko langabezia prestaziora iritsi arte. Gaur egun, Udalaitzeko bazkideen % 90 6 hilabete baino gutxiagoko langabezi egoeratik kanpo dago.

Zein dira Udalaitzek bere zeregina aurrera eramateko dituen zailtasun nagusiak (egiturazko langabezian dauden pertsonak birkokatzea)?

Kudeatzeko birkokapenik zailenak osasun arazoak direla eta, eskatzen den lanpostuari balio aniztasun osoa eskaini ahal izateko mugak dituzten bazkideekin gertatzen dira. Kasu horietan, langabeziaren kontsumitzen joaten da eta langabezia osoa agortzeko arriskua izan dezakete.

Udalaitzeko bazkidearen batez besteko adina 52 urtekoa da, eta 2019tik kooperatibekin lan egiten ari da 55 urtetik gorako pertsonentzako birkokapenen alde. Izan ere, LagunArok Enplegu Plan bat sortu zuen – gaur egun ere indarrean dagoena –, eta 55 urtetik gorako Udalaitzeko bazkideei enplegua ematen zieten kooperatibei hobari batzuk aktibatu zizkien.

Prestakuntza eta birkualifikazioa

Udalaitzeko bazkideen prestakuntza sustatzen al da, haien enplegagarritasuna hobetu dezaten?

Kooperatibek kualifikazioa duen profil bat eskatzen dute lan egonkortasuna eta kontsolidazio soziala eskaintzeko. Horregatik, bazkideen kualifikazioa handitzeko beharrari erantzuteko, 2014az geroztik prestakuntza plan bat jarri zen abian GMHZn (Goi-mailako prestakuntza-zikloa) enplegagarritasun handieneko bi titulu ofizialetako batean: Mekatronika industriala eta Fabrikazio mekanikoko produkzioaren programazioa. Plan horiei esker, 100 pertsona baino gehiagok lortu dute industria espezialitateetako goi-mailako ziklo gradua urte hauetan. Birkualifikazio prozesuak hasten dituzten Udalaitzeko bazkideek prestakuntza hori une horretan birkokatzearekin uztartu behar dute, prestakuntzak lanorduetatik kanpo kudeatzen baitira, eta, askotan, beren ohiko lan eremu geografikotik kanpo.

 “Fagor Etxetresnak itxi zenetik 11 urte hauetan, kooperatibetan 700 kontsolidazio baino gehiago sortu dira. Oso datu positiboa da”

Horrek ahalegin handia eskatzen du.

Hala da, gehiegizko esfortzu bat da, prestakuntzak irauten duen bitartean kontziliazio pertsonalerako dedikazioa murriztu egiten baita. 2019an, 2 urteko iraupena duten ikasketetarako eszedentzia eskatzeko aukera ere sortu zen, prestakuntzarik ez zuten eta industria adarrean goi-mailako gradua egitea aukeratzen zuten pertsonentzat. Aukera hau 17 bazkidek erabili dute urte hauetan.

Izan al da horren inguruko ekimen gehiago?

2020an, enplegagarritasuna hobetzeko proiektu bat jarri zen abian, eta Korporazioak berak, Mondragon Goi Eskola Politeknikoak, Alecopek eta Miguel Altuna Lanbide Heziketako Zentroak parte hartu dute, LagunArok eta CEPESek (Gizarte Ekonomiako Espainiako Enpresarien Konfederazioak) finantzatuta. Proiektu horrek Operario Digital izeneko prestakuntza programa pilotu bat diseinatu zuen, eta Udalaitzeko 18 pertsonak parte hartu zuten. Proiektu honen helburua ikaskuntza irtenbideak garatzea eta testatzea izan da, ikaskuntza prozesuak hobetzeko, bizkortzeko eta iraunkorragoak izateko.

2019tik 2023ra hainbat prestakuntza deialdi sortu dira “C30 Biltegi, Logistika eta Hornikuntza Langilea” ikastaroaren ziurtagiria lortzeko, produkzio arloez gain logistika arloetan enplegu aukerak errazteko. Deialdi horietan 50 pertsonak baino gehiagok parte hartu dute.

Pentsa enplegu eskaera egin nahi duen kooperatiba bat. Nola jar zaitezke harremanetan Udalaitzekin?

Kooperatibak Enplegu Bulegoarekin harremanetan jar daitezke bete behar duten enplegu aukera beraiei helarazteko. Gainera, eskainitako lanpostua estrukturala bada, lanpostu horiek (hautaketa-proposamenak) Udalaitzeko bazkideen artean zabaltzen dira, hau da, kooperatibentzat interesgarriak diren profil eta lanibilbideak dituzten pertsonen artean. Kooperatiba askok jokatzen dute horrela, eta finkapenerako bide bat aukeratzeko tresna bat da.

“LagunAroren Kontseilu Errektoreak Plan Berezi bat onartu du 2024ko apirilaren 1etik 2025eko martxoaren 31ra bitartean, egoeraren diagnostiko partekatua egiteko eta behin betiko birkokapenen kopuruan aurrera egiten jarraitzeko”

Zein da beste kooperatiba batzuetako bazkideen finkatze-maila?

11 urte hauetan, Fagor Etxetresnak itxi zenetik, 700 kontsolidazio baino gehiago egin dira kooperatibetan. Oso datu positiboa da; izan ere, pertsona askok utzi ahal izan diote Udalaitzeko bazkide izateari eta lan etapa berri bati ekin ahal izan diote kooperatiba itxi zutenetik birkokatu gisa lan egin zuten kooperatibetan bazkide gisa.

Baina oraindik lana egiteke dago, ezta?

Udalaitzen bazkide kopurua 500dik gorakoa da, eta pandemiaz geroztik, ziurgabetasun eta aldakortasun egoerak eragin du kooperatibek kontsolidatzeko prozesuak moteltzea. Horregatik, desenplegu estrukturalean dauden mutualisten kolektiboan behin betiko birkokapenei bultzada emateko, LagunAroko Kontseilu Errektoreak Plan Berezi bat onartu du 2024ko apirilaren 1etik 2025eko martxoaren 31ra. Plan horren testuinguruan, LagunAro eta Udalaitzeko Enplegu Bulegoa bilerak egiten ari dira hainbat kooperatibarekin, birkokatuak izan daitezkeen pertsonen egoera zehatza aztertzeko, Plan Berezi horretan onartu diren neurriei buruz hitz egiteko eta ahalik eta behin betiko birkokatze gehien lortzeko nola jarraitu erabakitzeko.