“Ahalik eta gehien aprobetxatu behar dugu lankidetzaren palanka”

Produktu berriak garatzeko prozesuaren berringeniaritza. Nafarroako Unibertsitatean Industria Ingeniaritza ikasita, 1997an Danobaten lurreratu zuen Nereak, karrera amaierako proiektu hori besapean zuela. Handik Ideko ikerketa zentrora pasatu zen, eta haren gerentziara 2016an iritsi zen, Danobatgroupen Berrikuntza arloaz ere arduratuta. Iazko irailetik, MONDRAGONeko lehendakariordea eta Danobatgroup eta MONDRAGONAutomatizazio Industrialeko (MIA) dibisioetako zuzendari nagusia da.

Nerea berriketa atsegin, enpatiko eta alaia duen pertsona da, berez baikorra eta gure herrialdeko errealitate industrial eta teknologikoa sakon ezagutzen duena. Eta, oraindik ere, industria konglomeratu baten buru den emakume bakanetako bat da. Kargu berriko lehen hilabeteak biziak eta, aldi berean, izugarri pozgarriak izan direla esan digu. “Informazio zentrifugagailu bat izan da, jende berria, espazioak, ekitaldiak, eta beste hainbat kontutarako batzuetarako sarbidea eman didana, hala nola MONDRAGONerakoa, non orain lehen lerroan nagoen”. “Egia esan” gehitu du “ez dago ezer erabat berririk, baina gauzak beste sakontasun batekin eta beste ikuspegi batetik ikusten dituzu. Oso eskertuta nago aukera hau eskaini didatenekin, eta erronkaren mailan egotea espero dut”.

Zerbaitek harritu zaitu erantzukizun berrietan?
Ditugun aukerak. Aldaketak bat egin du bi dibisioen (Danobatgroup eta MIA) hausnarketa estrategikoekin eta MONDRAGONen Politika Sozioenpresarialarekin. Eta posizio horretatik ikusten dituzu proiektu osoa eta aurkezten zaizkigun lankidetza aukerak. Eta lankidetza hori funtsezkoa da, zerbait eman dezakegulako, baina benetan oso txikiak gara merkatuan lehiatzeko. Ahalik eta gehien aprobetxatu behar dugu interkooperazioak dakarren palanka, eta elkarrekin egin behar ditugu gauzak.

"Urtea proiektu sendo eta kalitatezkoekin hasi genuen, baina ziurgabetasunez, ingurune globalaren ondorioz"

Negozioen bilakaera

Grosso modo, nola izan zen 2024a zure bi dibisioetako negozioetan?
2024. urtea oso ona izango da, salmenta errekorrekin bietan. Urte gogorra izan da, oso zorrotza fakturazioari dagokionez, eta ziurgabetasun maila handiarekin merkatuan, baina emaitza onekin gainditu dugu.

Zer aurreikuspen darabilzue 2025erako?
Urtea proiektu sendo eta kalitatezkoekin hasi genuen, baina ziurgabetasunez, ingurune globalaren ondorioz. Gure salmenten % 90 nazioartekoak dira, eta Europa funtsezko merkatua da kooperatiba askorentzat. Hala ere, Alemania kinka larrian dago, eta Europako gainerako herrialdeek ez dute merkatua lehen bezala bultzatzen. Txinak, hazkundea geldiarazi ondoren, esportatu nahi du orain, lehiakide bihurtuz. AEBn eta Mexikon ekoizpen plantak ditugu, eta testuingurua zalantzazkoa da.

Teknologiaren ikuspegitik, auto elektrikoaren sektorea aurrera doa, baina manufaktura industriaren ezegonkortasunak kezka sortzen du, automobilgintzak behera egiteak ekipamenduko inbertsioari eragingo bailioke. Azken batean, abiapuntua positiboa bada ere, merkatu globalaren bilakaerari adi jarraitzen dugu, ziurgabetasunak markatuta. Egoera horren aurrean, adi egon behar dugu, inoiz baino gehiago, eta azkar erantzun ingurune aldakor bati.

“Etorkizunari begira, nazioarteko presentzia berritu, dibertsifikatu eta indartu behar da, iraunkortasuna funtsezko zutabetzat hartuta” 

Datozen urteetarako zuen plan estrategikoa amaitzen ari zarete. Zein erronka dituzue?
Bi dibisioen Plan Estrategikoa kooperatiben plan estrategikoen baturan oinarritzen da, eta horietan elkarrekin aurrera egin dezakegun arlo komunak identifikatu dira.

Bost ardatzez ari gara, batez ere. Lehenik eta behin, berrikuntza teknologikoa. Gakoa da soluzioetan geruza teknologiko gehiago sartzen jarraitzea, makinak ez ezik, balio erantsi handiko sistema osoak ere eskainiz. Bigarrenik, eta berrikuntza teknologikoari eta, bereziki, digitalizazioari esker, horrek biltzen duen guztiarekin, zerbitizazioan lan egitea, bezeroa bereizteko eta fidelizatzeko palanka gisa. Hirugarrenik, dibertsifikazioa, gure egungo balio eskaintzaren osagarri diren merkatu nitxo eta produktu berriak esploratzen saiatuz. Abian dauden proiektuen artean, nabarmentzekoa da Danobatek doitasunezko robot sorta berri bat merkaturatu berri duela. Laugarrena, iraunkortasuna, ikuspegi integral batekin, alderdi ekonomikoak, sozialak eta ingurumenekoak gure negozio guztietan zeharka sartzen dituena. Eta, azkenik, nazioartekotzea. Kanpoko salmenten % 90ekin, hainbat estrategia indartzen dira, hala nola ekoizpen planten garapena, ordezkaritza komertzialak eta akordio estrategikoak, eta tokiko zein mundu mailako hornidura katearen garapenaz gain.

Adimen artifiziala (AA)

AA erabiltzen ari zarete aplikazio zehatzetan? Zer eragin izan dezake etorkizunean jarduera industrialean?
Adimen artifiziala (AA) gure kooperatibetan aplikatzen da, bi ikuspegi nagusirekin: gure eskaintzan zentratuta, AAren bidez merkatuari eskaintzen dizkiogun produktuak eta soluzioak hobetuz, eta gure kudeaketari begira, gure barne eraginkortasuna erabiltzeko kasu zehatzetan hura aplikatuta optimizatuz.

Merkatuari egindako balio eskaintzari dagokionez, AAren integrazio prozesua arina izan da, datuak digitalizatzen, monitorizatzen, atzitzen eta tratatzen aurretik izan dugun esperientziari esker. Horrek guztiak AA integratzea erraztu du, soluzio espezifikoak garatuz, adibidez mantentze lan prediktiboaren eta mekanizazio prozesuen optimizazioaren eremuan. Prozesu horretan, funtsezko katalizatzaileak izan dira 2016an Savvy enpresa erostea eta Idekoko giza taldea garatzea, AAn eta manufacturingean adituak baitira.

Barne eraginkortasunari dagokionez, softwarearen eta funtsezko beste prozesu batzuen garapenean aplikazioak aztertzen ari dira. Horretarako, erabilera kasuak identifikatu dira eta lantaldeak osatu dira horien erabilera modu arduratsuan sustatzeko.

Hainbeste AA, automatizazio eta robotikarekin, nola ikusten duzu edalontzia, erdi beteta (enplegua sortzea) edo erdi hutsik (enplegua suntsitzea)?
Baikorra izateko joera izaten dut ia beti. AAk, automatizazioak eta robotikak enplegua eraldatuko dute, baina ez dute nahitaez suntsituko. Posta elektronikoaren edo telelanaren etorrerarekin gertatu zen bezala, tresna horiek eraginkortasuna handituko dute eta zereginak aldatuko dituzte, batzuk kenduz, baina beste batzuk sortuz. Lanaren birkonfigurazioa da, ez enpleguen galera masiboa. Aldaketak saihestezinak dira, eta gakoa azkar egokitzea izango da, hainbat alderdi zainduz, hala nola informazioaren jabetza, zibersegurtasuna eta, oso garrantzitsua, prestakuntza.

Teknologiaren abiadura gero eta handiagoa da, ea hurrengo bost urteetan zer ikusiko dugun.
Garrantzitsuena beldurra ez izatea da, ikastea eta egokitzea. AAren inguruan, profil desberdinak daude: ezjakintasunagatik baztertzen dutenak, mugarik gabe hartzen dutenak eta, tarteko puntuan, irizpidez aztertzen dutenak. Azken talde hori da prestatuena bere potentziala modu orekatuan aprobetxatzeko. Kooperatiban dugun erantzukizuna da gure kolektibo gehiena tarteko puntu horretara eramatea lortzea.

Enpresa garrantzitsuen itxierak gertatzen ari dira azken hilabeteetan (BSH Nafarroa, Guardian, Balenciaga...), eta badirudi industria jarduera murrizten ari dela. Horri buruzko hausnarketarik? 
Enpresak ixtea eta industria jarduera murriztea albiste kezkagarriak dira, industria funtsezkoa baita aberastasuna sortzeko. Herrialde aurreratuenek oinarri industrial sendoa dute, eta, beraz, funtsezkoa da sektore hori babestea. Horretarako, eremu publikoaren eta pribatuaren arteko konpromiso sendoa behar da, haren jarraipena bermatzeko eta garapen ekonomiko eta sozialean duen eginkizuna balioesteko.

Nola egin?
Beharrezkoa da ausartak izatea eta enpresa ingurunea eraldatuko duten ekimenak sustatzea. Enpresek, bai enpresa handiek, bai ETEek eta familia negozioek erronka handiak dituzte aurrez aurre, hala nola talentua erakartzeko zailtasuna, belaunaldi aldaketak edo lehia globala, eta horrek zaildu egiten du enpresa proiektuak denboran irautea. Egoera horren aurrean, funtsezkoa da dinamika horrek enpresa gehiagori eragitea eta haien jarraipena bermatzea saihestuko duten formulak aurkitzea.

Gai izango al gara erronka industrial horiei herrialde gisa aurre egiteko?
Nik uste dut badagoela borondatea, bai alderdi pribatuaren aldetik, bai publikoaren aldetik, baina horretarako ere tresnak egon behar dira.

Emakumea eta lidergoa

Emakume gisa goi-zuzendaritzako lanpostu batean, nola ikusten duzu emakumeen presentziaren bilakaera industria sektorean eta lidergo roletan? Nola dago MONDRAGON argazki horretan?
Nire esperientzia pertsonalak bide naturala jarraitu du. Egia da ia beti egoten naizela ia dena gizonak diren mahaietan, baina ez naiz deseroso sentitu. Eredu kooperatiboak asko laguntzen du, berdintasuna gure DNAn daramagu. Beste edonor bezala saiatu naiz, izan ditudan aukerak aprobetxatzen jakin dut, zorte puntu bat ere izan dut eta, batez ere, gertu egon direnen eta nigan sinetsi dutenen konfiantza izan dut.

Hori esanda, zuzendaritza postuetan emakume gutxi dagoela onartu behar da, hori errealitate bat da, eta, nire ustez, pena bat da. Egia esan, industriako zuzendaritza eremuetara iristeko, ZTIAM prestakuntza behar da ia beti, eta hor hutsune bat dugu oraindik. Gizonek eta emakumeek gauza bera egin dezakegu, estiloan ñabardurak eginez agian, sinestea eta aurreko garaietako estereotipoekin haustea da egin behar dena.

Zer esango zenieke batez ere maskulinoak diren industria sektoreetako liderrak izan nahi duten gazteei.
Bada, gizonek kudeatzeko arrazoirik ez dagoela, garai bateko gizarte baten inguruabarrak alde batera uzteko, eta egungo gizartea askoz ere berdinzaleagoa dela. Ez dago muga errealik, besterik da geure buruari jartzen dizkiogun oztopoak.

Eta talentuaren gerra betean, zer hiru gauza esango zenizkieke gazteei gure kooperatibetara erakartzeko?
Lehenik eta behin, MONDRAGON ereduari lotutako bi gauza, eta bat gure negozioari lotutakoa. Azken horri dagokionez, esango nieke ez dutela teknologia edo nazioarteko proiekzio handiagorik aurkituko. AEBn ekipoak fabrikatzeko lerroak ditugu espaziora botako diren espaziontzietarako piezak egiten, aeronautika munduko fabrikatzaile nagusiekin lan egiten dugu, auto elektrikoko baterien proiektuetan inplikatuta gaude... Eta egun bakoitza proiektu berri bat da: gaur trenbiderako fabrikazio linea bat saltzen ari zara leku batean, eta etzi sektore aeronautikorako robotikari buruzko proiektu batean sartuta zaude. Hau da, ez zara aspertuko, eta mundu hau gustatzen bazaizu, proiektu izugarri ilusionagarriak ditugu, oso etorkizunekoak.

Eta MONDRAGON ereduari dagokionez?
Ereduari dagokionez, horrek guztiak duen irismena azpimarratuko nuke. Barruan zaudenean, benetan konturatzen zara MONDRAGONek duen eraginaz eta noraino irits zaitezkeen eta gauzak zenbateraino mugi ditzakezun. Gizarteari aberastasuna ematen dio eta gizartearen banaketa ekitatiboa egiten du. Zenbat eta gehiago ezagutu, orduan eta lotuago zaude, nekez gezurtatu daitezkeen balioak dituelako. Eta gero, lankidetzarako aukera. Kooperatiba batean sartzen zarenean, bertan parte hartu nahi baduzu, kontseilu errektoreko kide izan zaitezke, eta proiektuaren bilakaeran parte hartzeko lekua duzu.

"Ia dena pertsonen arteko harremanetan dago"